Wat doe ik?

Ik ben radioamateur ofwel zendamateur (géén piraat!). Ik maak voor mijn hobby graag contact met andere radioamateurs over de hele wereld. In spraak, maar ook vaak via digitale communicatie. Dat laatste gebeurd met behulp van de PC of laptop die dan aan de radioapparatuur is gekoppeld. In zo’n gesprek, ook QSO genoemd, wisselen we informatie uit over elkaars “radiostation” en praten we vaak over zaken die met radiotechniek te maken hebben.

Iedere radioamateur heeft een eigen “callsign” ofwel roepletters. Ik heb de internationale roepnaam PD1LG, in het internationaal radioalfabet is dat: “Papa Delta One Lima Golf”. Daarbij staan de letters PD voor Nederland. Het cijfer en de letter erna mocht ik zelf uitkiezen. Ik koos de L en de G, omdat die staat voor mijn initialen.

Een deel van mijn apparatuur is aangeschaft, maar ik heb ook veel dingen zelf gebouwd zoals mijn meeste antennes. Mijn hobby is geen 27Mc, daar wordt op andere frequenties met andere zendvermogens en met andere apparatuur gewerkt, maar het principe van zenden en ontvangen is vergelijkbaar.

Is dat zenden dan wel legaal?

Dat is zeker legaal. Om uit te mogen zenden heb ik namelijk een pittig staatsexamen af moeten leggen. En dat is niet zomaar wat. Dat haal je pas als je uitgebreide kennis hebt van radiotechniek, voortplanting van radiogolven (propagatie), radiocommunicatie en van wet- en regelgeving. Ik heb een zogenaamde N-registratie, dat is de Lage registratieklasse in Nederland, die ook in veel andere landen wordt erkend.

Zendt dat station dan de hele dag uit?

Eigenlijk alleen als ik thuis ben en dan als de tijd het toelaat. Soms staat mijn apparatuur wel een hele dag aan, als onderdeel van WSPR, een wereldwijd netwerk van radiobakens. Dat netwerk wordt gebruikt voor onderzoek naar de voortplanting van radiogolven (propagatie).

Een computer laat mijn apparatuur dan bijvoorbeeld vijf keer per uur een signaal van 30 seconden uitzenden. Het zendvermogen wat dan wordt gebruikt is heel laag, ongeveer 0,5 watt. Ongeveer net zoveel zendvermogen als een speelgoed walkie talkie. Zelfs met dit klein zendvermogen wordt mijn radiobaken nog tot in Australië en Nieuw-Zeeland gehoord. Dat komt door het gebruik van hele geavanceerde digitale technieken.

Via internet kan ik vanaf andere plekken een verbinding leggen met mijn radioapparatuur, zodat ik deze op afstand kan bedienen.

Zijn die antennes wel legaal?

Een antenne mag vergunningsvrij vijf meter boven het huis uitsteken, dus zijn mijn antennes toegestaan. Omdat ik geregistreerd radioamateur en frequentiegebruiker ben, staan mijn antennes ook officieel geregistreerd in het Antenneregister van het Agentschap Telecom (wat onder het Ministerie van Economische zaken valt). Radioamateurs hebben, door hun bijzondere status, vaak de mogelijkheid om een vergunning te krijgen voor een hogere antennemast.

Mijn antennes

De antenne die lijkt op een droogmolen heb ik zelf gebouwd. Met deze antenne zend ik uit op de golflengtes 20, 40 en 10 meter.

De kleine buis aan de zijkant van het huis, behuisd een DRAAD antenne. Deze is speciaal voor de ontvangst van radiostations op de middengolf en langegolf.

Zijn die antennes gevaarlijk?

Als je ze zou aanraken tijdens een uitzending zul je dat wel voelen, maar je gaat er niet van dood. Je moet dan wel op mijn dak staan om de antenne aan te raken, en ik tegelijk met mijn maximaal vermogen zenden. Dat je op mijn dak staat, zie ik nog niet zo snel gebeuren! De straling die van de antennes afkomt, blijft ruim binnen normen die de overheid heeft gesteld. Daar merk je buiten en in huis niets van.

De antennes kunnen ook niet zomaar naar beneden vallen. Ik heb werktuigbouwkunde gestudeerd en met die kennis heb ik alle constructies zo gemaakt, dat ze een storm tot 120 km/h aan kunnen. Als het erg hard gaat stormen schuif ik uit voorzorg mijn antennes in. Dan moet er een tropische cycloon of tornado overtrekken om de antennes alsnog om te blazen. Maar waarschijnlijk zijn jouw en mijn dak er dan al lang afgewaaid.

Ook zijn de antennes beschermd tegen blikseminslag. Op zolder kan ik aan de buitenzijde alle antennes ontkoppelen.

Veroorzaak ik storing?

De moderne apparatuur die ik gebruik voldoet aan strenge nomen om dat te voorkomen. Storing zou je wel kunnen ondervinden als je zelf elektronische apparaten in huis hebt, die geen of een onterechte CE-markering hebben (vaak “Made in China”, etc.).

Die apparaten voldoen niet aan de norm waar apparatuur aan moet voldoen om “immuun” te zijn tegen radiogolven. Maar op bepaalde apparatuur staat wel een CE-markering, zoals PC speakers en babyfoons. Hiervan is bekend dat deze erg gevoelig zijn voor storing door het gebrek aan afscherming (de lage prijs moet ergens vandaan komen). Ook wordt veel import apparatuur onterecht voorzien van de letters CE. De CE-markering op deze apparatuur kun je dan ook in twijfel trekken! Mensen die in deze materie zitten, hebben het dan ook over CE = China Export.

Heb je een mobiele telefoon, babyfoon, satellietschotel, ADSL modem, kabelmodem, mediabox of wifi in huis? Dan hoef je geen storing van mij te verwachten. Deze apparaten werken namelijk op hele andere zend- en ontvangstfrequenties.

De kans dat jouw eigen mobieltje of die van je buren op jouw eigen apparatuur stoort, is een stuk groter.

Radiografische apparaten

Er zijn bepaalde apparaten die gebruik maken van de frequentie 433 MHz. Denk aan een babyfoon, schakelaars met afstandbediening of de afstandbediening voor het alarm van auto, scooter of tuinhek. Deze zogenaamde LPD-apparaten werken met een klein zendvermogen op dezelfde frequentie waar zendamateurs actief zijn.

Zendamateurs hebben op die frequentie, bekend als de 70 centimete band, een “primaire status” die in de telecomwet is vastgelegd. Ieder ander die gebruik maakt van deze frequentie heeft deze eigenlijk in “bruikleen” van de zendamateurs. Het kan dus voorkomen dat zo’n LPD-apparaat niet werkt, omdat een zendamateur de frequentie al in gebruik heeft. Dat jouw apparaat op dezelfde frequentie als die van de zendamateur werkt, daar kan de zendamateur niets aan doen. Het is vaak een bewuste keuze van een fabrikant om deze frequentie te gebruiken, om zo de kosten laag te kunnen houden.

Je kunt wel goede afspraken met de zendamateur maken als je storing ondervindt. Maar realiseer je dat een zendamateur effectief zo’n 10-20 minuten per dag ook daadwerkelijk een radiosignaal uitzendt. De rest van de tijd is de zendamateur vooral aan het kijken, luisteren, bouwen en experimenteren.

Ik ben zelf nauwelijks actief op deze 70 centimeterband, maar andere zendamateurs in de omgeving wel.

Veroorzaak je zelf storing?

Bij radioamateurs staat bepaalde apparatuur bekend als veroorzaker van hardnekkige storing, zoals LED verlichting, spaarlampen en laders voor bijvoorbeeld tablet of smartphone. Adapters voor internet via het stopcontact zijn berucht als enorm krachtige stoorzenders, waarbij de bedrading in je huis als enorme antenne radiostraling uitzendt.

Ook acculaders (voor bijvoorbeeld fiets of scootmobiel), dimmers, computers, monitoren, plasma TV’s, LCD TV’s en vooral onjuist aangelegde installaties met zonnepanelen of slechte zonne-omvormers (inverters). Dat kan voor een radioamateur heel vervelend zijn, omdat deze de hobby dan niet meer kan uitvoeren. Hij hoort simpelweg alleen nog storing van het apparaat. Net zo vervelend als wanneer je met je visite een gesprek wilt voeren, terwijl jouw buurman continu aan het boren, hakken en bladblazen is.

Storing op communicatie van hulpdiensten

Storende apparaten kunnen ook te horen zijn op andere frequenties dan die van radioamateurs. Denk aan hulpdiensten zoals brandweer, politie en ambulances (C2000), maar ook op frequenties die door defensie en veiligheidsdiensten worden gebruikt. Vooral hier in deze omgeving, kan ook de luchtvaart direct hinder ondervinden. Onze wijk ligt exact onder de aanvliegroute van Rotterdam Airport voor toestellen die in oostelijk richting aanvliegen.

Kort filmpje toont storing door een slecht aangelegde zonnepaneelinstallatie:

Storende apparaten kunnen ook je wifi traag maken, je draadloze muis en toetsenbord ontregelen of je draadloos alarmsysteem of camerasysteem onbruikbaar maken. Zelfs de ontvangst van radiostations (zeker DAB+) en TV-stations (DVB-T) zal dan ernstig vestoord worden

Koop dus ook altijd elektrische apparaten met een betrouwbare CE-markering in een Europese (web)winkel en nooit via AliExpress of eBay uit Azië. Het kan zelfs gevaarlijk zijn en mogelijk zelfs brand door kortsluiting veroorzaken.

Neem zeker geen internet via het stopcontact want dat kan voor veel “onverklaarbare” problemen in huis zorgen.

Kies je voor zonnepanelen, lees dan eerst dit.

Storing opsporen

Wanneer je zelf last heeft van storing is het opsporen van de oorzaak goed mogelijk. Daarvoor heeft Agentschap Telecom goede apparatuur zoals rijdende meet- en peilstations. Ook radioamateurs kunnen helpen een storing te lokaliseren. Daar kan een lokale VERON afdeling mogelijk bij helpen.

Toch nog ergens storing op radio, TV of computer?

Ook al veroorzaakt een zendamateur geen storing bij jou, ik help je graag om uit te zoeken wat deze storing dan wel veroorzaakt. Zo kan het zijn dat je TV beeld hapert door een slechte of verkeerd type antennekabel, een defecte HDMI-kabel, een ongelukkig aangesloten connector, of door een probleem bij je kabelexploitant of ADSL provider. Misschien is je draadloos internet traag omdat de wifi van de buren op exact hetzelfde kanaal uitzendt als jouw wifi. Stoort internet via het stopcontact bij de buren, heftig op je draadloze apparaten. Of hebben je buren gekozen voor zonnepanelen.

Zonder dat je het weet is er misschien iemand in de omgeving die zonder de vereiste papieren, mogelijk met illegale apparatuur, radio-uitzendingen doet.

Tot slot

Als je nog wat wilt weten, bel gewoon aan. Misschien vind je het dan leuk om met mij een verbinding te maken met je favoriete deel van de wereld.

Benieuwd wat amateurradio inhoudt of misschien zelf radiozendamateur worden? Kijk op de website van mijn vereniging, de VRZA. Of kom eens langs bij mijn lokale afdeling in Emmen. Daar hebben we een eigen radiostation met antennemast.

Groeten van Lambert, ofwel in radiotaal: 73 de PD1LG Lambert